Gorsafoedd tywydd newydd yn helpu ffermwyr i ragweld y tywydd

Mae newid hinsawdd a phatrymau tywydd eithafol yn heriau sylweddol i ffermwyr; mae sychder a llifogydd yn gwneud tyfu cnydau o unrhyw fath yn anodd.

I ffermwyr fel Michael Williams o Fferm Fagwr Fran East yn Sir Benfro, mae’n golygu bod yn rhaid iddo addasu ei arferion ffermio’n barhaus ac edrych ar ffyrdd newydd o weithio i gynnal cynhyrchiant y fferm, gan hefyd barhau i warchod yr amgylchedd naturiol.

Ar yr un pryd, mae’r Rheoliadau llygredd amaethyddol 2021 newydd yn golygu bod arferion fel taenu slyri a thail organig arall bellach yn cael eu rheoleiddio’n dynnach, gan roi sylw i ffermwyr a’u ffyrdd o weithio.

Mae prosiect Pedair Afon LIFE Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) yn gweithio gyda’r Ganolfan Ymchwil Amaethyddiaeth (ARC) ar Gampws Gelli Aur ger Llandeilo i osod mwy o’u Gorsafoedd Tywydd ar ffermydd yn nalgylch afon Cleddau, i helpu ffermwyr i reoli sut maen nhw'n gweithio o amgylch y tywydd a ragwelir.

Mae Dŵr Cymru yn cefnogi prosiect LIFE drwy ariannu gosod chwe Gorsaf Dywydd ar ffermydd yn nalgylchoedd afonydd Gorllewin a Dwyrain Cleddau y mis hwn.

Mae'r gorsafoedd tywydd yn darparu data amser real ar leithder pridd, tymheredd  pridd a lleithder dail sy'n allweddol i dyfiant glaswellt a phriodoldeb defnyddio maetholion a chemegion.

Maent hefyd yn rhoi amodau tywydd lleol ac yn darparu rhagolygon y tywydd. Bydd y wybodaeth hon yn galluogi’r ffermwr i daenu maetholion ar y tir ar yr amser iawn ar gyfer y twf gorau posibl a lleihau’r risg y bydd gormodedd o faetholion yn mynd i mewn i’r afon.

Bydd hyn yn golygu bod rhwydwaith sylweddol o ddata a gwybodaeth ar gael i helpu gwneud penderfyniadau, a fydd yn cynorthwyo Michael a ffermwyr eraill i addasu eu gwaith i amodau tywydd eithafol a fydd yn amddiffyn bywoliaethau a’r amgylchedd naturiol.

Dywedodd Michael Williams: “Fel ffermwyr, rydym yn wynebu pwysau o sawl cyfeiriad, felly bydd cael mynediad at ddata amser real lleol am y tywydd a chyflwr y pridd yn ein helpu i addasu ein harferion ffermio i weddu i hinsawdd newidiol heddiw yn ogystal â’n helpu i fod yn fwy effeithlon a chynhyrchiol yn y dyfodol.”

Mae arbrawf o 10 gorsaf dywydd eisoes wedi’i gynnal gydag ARC, chwech yn nalgylch afon Tywi fel rhan o’r prosiect SMS Cefnogi Adfer Natura 2000 a phedair wedi’u hariannu gan Dŵr Cymru o fewn dalgylchoedd afon Wysg ac afon Gwy.

Mae’r rhain wedi bod ar waith ers naw mis ac mae ffermwyr wedi nodi bod y ffaith eu bod yn gallu cael gafael ar y data o fudd enfawr, fel yr eglura Alun Thomas o Grŵp Dŵr y Bannau:

“Rydym mor falch o gael y dechnoleg hon gan ei bod wedi ein galluogi i wybod yn union beth yw’r pridd a’r tywydd ar y fferm a gwybod pa amodau y byddwn yn eu hwynebu am y diwrnodau nesaf.”

“Mae’r wybodaeth hon, sydd ar gael yn hawdd trwy’r ap, yn ein galluogi i ddefnyddio maetholion ar yr amser gorau posibl, gan ddiogelu’r amgylchedd yn ogystal ag arbed amser ac arian inni.”

Bydd y data o'r gorsafoedd yn bwydo i mewn i gronfa ddata ganolog i'w dadansoddi a'u harddangos trwy borth ac ap ffôn sy'n agored i bawb. Bydd hyn yn rhoi system goleuadau traffig hawdd ei deall i ffermwyr sy'n berthnasol i'r gwaith y maent yn bwriadu ei wneud.

Bydd hyn yn caniatáu i Michael Williams a ffermwyr tebyg iddo seilio ei benderfyniad ar gais am faetholion a phlaladdwyr ar y wybodaeth y mae'n ei derbyn.

Dywedodd John Owen o’r Ganolfan Ymchwil Amaethyddiaeth yng Ngholeg Sir Gâr: “Rydym yn edrych ymlaen at barhau â’r gwaith hwn gyda ffermwyr yn Sir Benfro i gefnogi eu harferion ffermio.”

Mae Pedair Afon LIFE, y Ganolfan Ymchwil Amaethyddiaeth yng Ngholeg Sir Gâr a Dŵr Cymru yn gobeithio cyflwyno'r prosiect hwn i ffermydd yn nalgylch afon Teifi erbyn diwedd y flwyddyn.

I ddarganfod mwy ac i lawrlwytho’r Ap ewch i Ap Tywydd Tywi - ARC (arc-csg.cymru)