Dirwy i ffermwr o Swydd Henffordd am lygru cyrsiau dŵr y Fenni â phridd a dŵr ffo llawn silt

Mae ffermwr wedi cael gorchymyn i dalu mwy na £4,000 mewn dirwyon a chostau ar ôl i ddigwyddiad llygredd ger y Fenni arwain at bridd a silt yn cael eu gollwng i ddau gwrs dŵr bach.

Plediodd Jamie Langford, o JM Langford & Son, sydd wedi'i leoli yn Swydd Henffordd, yn euog a chafodd ei ddedfrydu yn Llys Ynadon Casnewydd ddydd Mawrth 17 Mehefin 2025 i drosedd o dan Reoliadau Trwyddedu Amgylcheddol (Cymru a Lloegr) 2016. 

Arweiniodd yr erlyniad llwyddiannus gan Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) at ddirwy o £375 i Mr Langford a gorchymyn iddo dalu £3,603.50 mewn costau i CNC, a gordal dioddefwr o £150. Mae lefel y ddirwy am droseddau amgylcheddol yn cael ei phennu gan y llysoedd ac yn seiliedig ar lefel y difrod, beiusrwydd, a modd ariannol y diffynyddion.

Daeth yr achos yn dilyn ymchwiliad gan swyddogion CNC i ddigwyddiad llygredd a ddigwyddodd ar 12 Mehefin 2023, pan achosodd glaw trwm ddŵr ffo o ddau gae tatws a oedd yn cael eu rhentu a'u trin gan JM Langford & Son ger y Fenni.

Golchodd y cawod trwm bridd a silt o'r caeau a oedd newydd eu plannu i ddau gwrs dŵr cyfagos – un yn llednant i Nant Mynachdy a'r llall yn llednant i Nant Gafenni.

Gall llygredd silt effeithio'n sylweddol ar ansawdd dŵr ac ecoleg afonydd a gall ladd pryfed, planhigion a physgod. Gall hefyd gyfyngu ar silio ac ar gyfraddau deor wyau pysgod.

Achosodd y dŵr ffo ddifrod helaeth i eiddo cyfagos hefyd, gan gynnwys caffi The Copper Kettle ac anheddau cyfagos. Mae cwmnïau yswiriant yn delio â'r elfen honno o'r digwyddiad ar wahân.

Clywodd y llys fod cynllun y rhychau plannu tatws, a oedd yn rhedeg yn uniongyrchol i fyny ac i lawr y llethr, yn caniatáu i ddŵr glaw sianelu'n rhydd i lawr y caeau, gan gasglu llawer o bridd wrth iddo lifo.

Canfu swyddogion Cyfoeth Naturiol Cymru y gallai rheolaeth well ar y tir, gan gynnwys lleiniau clustogi mwy llydan neu batrymau plannu amgen, fod wedi lleihau'r risg o ddŵr ffo a llygredd yn sylweddol.

Cafodd Mr Langford ei ddedfrydu fel trosedd Categori 3 o dan ganllawiau dedfrydu. Ystyriodd y barnwr ei gymeriad da, diffyg euogfarnau blaenorol a'r ffaith nad oedd unrhyw elw ariannol. Nododd y llys hefyd fod Mr Langford yn cael ei ystyried yn ffermwr arbenigol ac nad oedd wedi bod yn esgeulus yn ei weithredoedd.

Dywedodd Holly Sisley, Arweinydd Tîm Amgylchedd yn CNC:

“Mae’r digwyddiad hwn yn dangos pwysigrwydd cymryd camau ymarferol i reoli risgiau dŵr ffo o bridd, yn enwedig wrth drin tir ar lethrau.

“Gall llygredd pridd a silt gael effaith niweidiol ar ein hafonydd ac, fel yn yr achos hwn, gall effeithio ar eiddo cyfagos.

“Rydym yn fodlon â chanlyniad yr achos hwn, gan gynnwys y ple euog, a gobeithio ei fod yn atgoffa ffermwyr a rheolwyr tir o’r angen i gynllunio ar gyfer tywydd eithafol a mabwysiadu arferion gorau i leihau’r risg o lygredd.”

Dylid rhoi gwybod am ddigwyddiadau llygredd i CNC drwy ffonio ei linell gymorth digwyddiadau 24 awr ar 03000 65 3000 neu drwy roi gwybod ar-lein.